Ruigoord kan weer 25 jaar door

Champagne, samenzang en zeepbellen: de vreugde was groot in de kerk van Ruigoord na het ondertekenen van het nieuwe huurcontract voor de kunstenaarskolonie in het Amsterdamse havengebied. Na jaren van onderhandelen kon half december eindelijk de overeenkomst worden ondertekend door vertegenwoordigers van de gemeente, de haven en de culturele vrijhaven.

Namens Port of Amsterdam zette CEO Koen Overtoom zijn krabbel onder het document. In zijn speech benadrukte hij de bijzondere plek van Ruigoord, en de bijzondere status tussen de bedrijven. “Ruigoord heeft een ziel. Dat voel je als je hier bent. De tijd lijkt hier stil te staan. Daar moeten we zuinig op zijn. Ik ben ervan overtuigd dat we hier in goede samenwerking hele mooie dingen kunnen doen.”

In de afgelopen jaren is Ruigoord uitgegroeid tot de achtertuin en een ontvangstruimte voor onder meer Amports, ORAM en Port of Amsterdam. Recent nam Overtoom nog een groep collega-directeuren uit Europese havensteden mee op sleeptouw door het havengebied. Daarbij werd ter afsluiting ook de kunstenaarskolonie aangedaan. Overtoom: “Mijn collega’s keken hun ogen uit. Dat dit zo vlak naast elkaar kan bestaan.”

Dat laatste is ook niet vanzelf gegaan. Zeker sinds de komst in 2009 van de olieterminal van VOPAK, tegenwoordig EVOS, kwamen de buren elkaar in toenemende mate in de weg te zitten. Ruigoord, met zijn ingebakken behoefte aan maximale vrijheid en minimale regelgeving, neemt samen met Port of Amsterdam zijn verantwoordelijkheid, ook wettelijk verankerd, voor de veiligheid van de bedrijvigheid in de haven.

“Verschillende werelden, verschillende belangen,” vatte wethouder Hester van Buren in haar speech na de ondertekening de situatie uit die periode samen. Dat veranderde nadat de twee partijen zes jaar geleden onder leiding van oud-havendirecteur Hans Gerson om de tafel gingen zitten om te kijken of het conflictmodel kon worden ingeruild voor een compromis dat voor alle betrokkenen aanvaardbaar was.

Dat is gelukt, na heel veel gesprekken. Van Buren: “Wat ondenkbaar leek, gebeurde toch: partijen gingen zich inleven, kregen oog voor elkaars perspectief, zochten naar gemeenschappelijke belangen. Naar manieren om samen verder te komen. Dat is gelukt.” Ze bedankte het Havenbedrijf en Ruigoord. “Zonder jullie inzet en bereidheid ook de belangen van de ander te herkennen en erkennen was het niet gelukt.” 

De nieuwe overeenkomst verschaft beide partijen zekerheid. Ruigoord heeft voor het eerst in zijn bestaan een huurcontract voor 25 jaar in plaats van vijf. Voorzitter Marco de Goede van de stichting Ruigoord toonde zich euforisch na de ondertekening. “Het heeft zes jaar geduurd in plaats van het half jaar waar we aanvankelijk van uitgingen. Maar we hebben een toekomst!”

In ruil moet Ruigoord zich houden aan de regels die inmiddels zijn vastgelegd in een zogeheten ruimtelijk kader. Afgesproken is onder meer dat het huidige aantal van veertig ateliers met niet meer dan één à twee per jaar mag groeien. De organisatie van festivals en feesten moet in de pas lopen met het evenementenbeleid van de gemeente. Er worden maximaal twaalf dagen per jaar vergund. 

Ook zal de kunstenaarskolonie geen hindernissen opwerpen voor de energietransitie die zich de komende jaren zal voltrekken in de haven. De overstap van olie en gas naar waterstof en andere vormen van fossielvrije energie gaat ook de omgeving van Ruigoord raken. Van Buren ziet het helemaal zitten: “Een plek van cultuur en bezinning in een gebied waar de duurzame economie van de toekomst vorm krijgt.”

Koen Overtoom vertelde dat de lessen van de gesprekken met Ruigoord behulpzaam kunnen zijn in die grootscheepse operatie voor een klimaatneutrale haven. “Ook daarvoor moeten ingewikkelde discussies worden gevoerd. Je kunt dan alle risico’s benoemen, en die zijn altijd te vinden, maar je kunt er als partijen ook op vertrouwen dat de ander het goede zal doen. Zo kom je samen tot een oplossing.”