Steengoed

Als de halve kilo TNT zijn werk heeft gedaan resteert een half voetbalveld metazandsteen dat systematisch wordt afgestort in een grote schacht. Om honderd meter lager te worden verpulverd door twee steenbrekers, luisterend naar de naam ‘The Dragon’ en ‘The Cohn’. Zij spugen in hoog tempo in twee formaten het steenslag op een lopende band, die zorgt dat de ruwe grondstof eindigt aan de voet van het 450 meter lager gelegen fjord. Daar meren aan een drijvende steiger de schepen van Bontrup Logistics aan die per schip 85.000 ton steen vervoeren naar Amsterdam, Antwerpen en Londen. Op dit moment meer dan 5 miljoen ton per jaar. Het bedrijf registreerde de steensoort onder de naam Bestone®.

Het klinkt als een geoliede machine en dat is het ook, maar er ging een ingewikkeld traject van meer dan twintig jaar aan vooraf om de status te bereiken waarin de mijn zich nu bevindt. “Dertig jaar geleden hadden we onze peilen gericht op de import van graniet uit Schotland, maar dat bleek niet het allerhoogste segment”, aldus Bram Bontrup. Hij staat samen met zijn broer Peter aan het hoofd van het door vader Franz gestichte familiebedrijf. De pater familias die 25 jaar geleden het initiatief nam om de Noorse kust af te stropen naar een hogere kwaliteit steenslag, die als grondstof kon dienen voor bijvoorbeeld ZOAB-asfalt. Zo puur is dat er geen gaten meer in de weg ontstaan.

Als een goudzoeker tijdens de Gold Rush in Californië stuitte Franz op een steenworp afstand van het Noorse Florø op Bestone. In onuitputtelijke hoeveelheden, in Noors privébezit, 180 meter boven de zeespiegel en ‘onversneden’. Bij dat soort uitdagingen, waar het onmogelijke mogelijk wordt gemaakt, voelt de familie Bontrup zich als een vis in het water. Jaren investeerde het bedrijf in het opbouwen van relaties met de Noorse regering en de lokale landeigenaar. Wat ertoe leidde dat het bedrijf uiteindelijk voor minimaal 100 jaar de rechten verwierf om zo'n 1 miljard ton aan reserves te delven. In 2023 heeft het bedrijf nog minimaal 430 miljoen ton te gaan. Bontrup vervoert deze waardevolle grondstof voor haar Amsterdamse dochteronderneming Graniet Import Benelux naar onder meer de haven van Amsterdam. Van daaruit gaat het ook naar Duitsland.

Dat zoiets niet zonder slag of stoot gaat, weet je pas als je met eigen ogen ziet wat eraan vooraf gaat voordat die steenslag in het asfalt of langs de spoorlijn ligt en sinds kort ook op de zeebodem als stevige ondergrond voor windmolens. “Het duurde een slordige twintig jaar om de mijn zoals die er nu ligt, te ontwikkelen”, zegt Bram Bontrup. “Waarbij de afspraak met de Noorse regering is gemaakt dat het delven van Bestone duurzaam gebeurt.” Opmerkelijk is dat het bedrijf gewoon zwaartekracht gebruikt en niet met dieselverslindende opleggers de berg op en afrijdt. “Mijn vader kwam met het idee een groot gat te boren in de berg, waarin dagelijks tonnen Bestone als een regenbui naar beneden vallen.”

Gebruik maken van zwaartekracht is slecht één onderdeel uit de waaier van duurzame oplossingen die Bontrup toepast in de Bremanger Quarry. De ‘Groene Groeve’ of ‘Groene Batterij’, zoals het bedrijf de mijn noemt, is de toekomstige energieleverancier van de regio. Wat onder meer inhoudt dat het gat dat door de uitholling van Bestone ontstaat uiteindelijk een basin wordt met een watervolume van 180 miljoen m3 op gemiddeld 300 meter boven zeeniveau. Dit staat gelijk aan 150 GWh mogelijk energieopslag en daarmee kan het meer een maand lang alle huishoudens in Bremanger voorzien van energie. Uniek aan de Bestonemijn is dat de 1,5 km-lange lopende band energie opwekt voor de twee graniet-crushers. Andere vormen van duurzaam ondernemen die Bontrup toepast in het productieproces zijn windenergie.

Graniet Import Benelux breidt het delven van hoogwaardige steenslag de komende jaren aanzienlijk uit. Uit de Bremanger Quarry haalt het bedrijf nu circa 5 miljoen ton Bestone per jaar en de komende jaren wordt de distributie opgeschroefd naar 10 miljoen ton per jaar. Omdat deze mijn straks aan zijn delfcapaciteit zit, is Bontrup al bezig met het verkrijgen van de rechten van een tweede berg, zodat de geplande groei kan worden voortgezet.

Graniet Import Benelux importeerde tot voor kort met vijf vrachtschepen de steenslag uit Noorwegen naar onder meer de granietterminal in de Australiëhaven. Recent werden twee schepen aan de vloot van Bontrup Logistics toegevoegd en dat maakt het bedrijf één van de belangrijkste spelers in de haven van Amsterdam op het gebied van op- en overslag van droge bulk. Nu de import van Bestone per jaar met tonnen tegelijk omhoog schiet, mikt Bontrup op uitbreiding van de huidige terminal van Graniet Import Benelux. “Het is in het belang van zowel ons bedrijf als de Port of Amsterdam dat wij de ruimte krijgen om te groeien”, zegt Bram Bontrup. Die dan ook hoopt dat hij binnenkort zijn handtekening kan zetten onder het contract voor de pacht van de extra grond tegenover de huidige terminal.

Dat de van oorsprong Oost-Brabantse onderneming grotere ambities heeft dan alleen het delven en importeren van Bestone, blijkt uit de familiegeschiedenis van het bedrijf die leest als een spannend jongensboek. Terend op de ervaring met zuivel in de jaren dat Franz nog een idee bedacht om de logistiek van melk te optimaliseren, richt Bontrup zich de komende jaren tegelijkertijd op de groei van de ‘foodtak’ van het bedrijf. Zo beschikt het bedrijf in de Oekraïne over 22.000 hectare vruchtbare landbouw- en veeteeltgrond dat de komende jaren met lokale partners verder zal worden ontwikkeld.

Inmiddels is Bontrup onder de naam United Dairy Group, al een aantal jaren actief in de Verenigde Staten en beheert het boerderijen in onder meer Michigan, Ohio en Indiana. In die staten, waar van oorsprong veel Nederlandse gezinnen hun brood verdienen, produceren meer dan 7000 koeien jaarlijks 100 miljoen liter melk. Gedreven door ambitie, maar ook op de wereld om het leven wat aangenamer te maken – met name voor de mensen die bij het bedrijf werkzaam zijn of op een andere manier zijn verbonden aan de onderneming – hanteert Bontrup altijd het adagium dat innovatie en groei niet ten koste maar ten gunste van de natuur moet gaan. Bram erkent dat die filosofie aan de buitenkant van type bedrijven als Bontrup en Graniet Import Benelux niet altijd zichtbaar is. “Dus daarom zijn wij altijd gericht op transparant ondernemen in alles wat wij doen en stellen wij de mensen die voor en met ons werken centraal. Zonder die instelling hadden we ook in Noorwegen nooit één hand steen kunnen winnen. Dat maakt het ook zo mooi wat wij doen.”